Nữ hacker thiên tài Abe K...
Ichida Kazuki (一田 和樹) 24 (24phage)
  • Bạn phải đăng nhập để sử dụng bookmark
Tùy chỉnh

Tập 1: Nữ hacker thiên tài Abe Kyouko và cộng sự 5 phút [Đã hoàn thành]

Chương 5: Cuộc họp

3 Bình luận - Độ dài: 7,439 từ - Cập nhật:

Một người đàn ông mặc vest bước vào quán cà phê truyện tranh ở tầng hai toà nhà thuê mặt phố gần Công viên Sapporo. Ông vừa rùng mình vừa lẩm bẩm “Lạnh quá, Hokkaido đúng là không thuộc Nhật Bản mà”, rồi dừng chân trước quầy.

"Công vụ đây. Tôi muốn nói chuyện với một vị khách."

Ông rút thẻ cảnh sát cho nhân viên trẻ ở quầy xem, rồi tiến sâu vào bên trong mà không đợi trả lời. Trong không gian tối tăm là các kệ sách và phòng nhỏ xếp thành hàng, mỗi phòng cách nhau khoảng 160 centimet. Người đàn ông cao hơn 1 mét 8 nhìn vào từng phòng từ trên xuống, rồi dừng lại trước một căn phòng.

"Tìm thấy rồi!"

Dứt câu, ông mở cửa, kéo một thanh niên đang đọc truyện ra ngoài hành lang.

"Ông làm gì vậy?"

Người thanh niên sợ hãi trước vẻ hung tợn của ông, nhưng vẫn phản đối.

"Quên mặt tôi rồi à? Hay là giả ngu?"

Khi ông áp sát mặt vào, thanh niên rùng mình.

"Yoshizawa-san? Sao ông ở đây?"

"À, tôi có vài điều muốn hỏi anh đấy mà. Tôi mời anh uống trà nhé. Chứ cà phê ở quán cà phê truyện tranh như bùn ấy, không ngon đâu."

Yoshizawa lôi thanh niên ra khỏi quán.

Hai người vào Snow Brand Parlor. Vì khách hàng ở đây chủ yếu là nữ, cơ mà dù không phải như thế, vóc dáng khổng lồ của Yoshizawa vẫn rất nổi bật. Nhưng ông không để tâm, gọi parfait và cà phê. Trong khi đó, thanh niên bị lôi theo cúi đầu im lặng, thỉnh thoảng liếc nhìn Yoshizawa.

“Nhắc trước cho chắc, nếu anh bí mật ghi âm thì sẽ chết vì tai nạn bất ngờ đấy.”

Yoshizawa cười vui vẻ. Không biết ông ta đùa hay thật khiến người ta sợ. Cà phê và parfait đã được mang ra, nhưng cả hai vẫn không nói gì. Yoshizawa lặng lẽ ăn parfait.

"Sao ông biết chỗ ở của tôi?"

Không chịu nổi sự im lặng, người thanh niên lên tiếng. Yoshizawa vui vẻ đáp:

"Nhờ Twitter. Anh đã ẩn danh chứ gì? Nhưng vẫn có thể truy tìm được đấy. Có hệ thống phân tích để phục vụ cho việc này."

"Ông cần gì ở tôi? Tôi không làm gì cả."

"Anh nghĩ là không có bằng chứng phải không? Nhưng để tôi nói cho mà biết, một khi đã xác định thủ phạm rồi, chỉ cần lật tung mọi thông tin liên quan đến người đó là sẽ tìm ra manh mối. Trong vụ hack kia, anh là người khiến tôi cảm thấy khả nghi dù không xuất hiện trước công chúng. Tôi đã nhiều lần đến gặp anh mà phải không? Rồi anh nghỉ việc, trốn về Sapporo cũng vì lý do đó chứ gì?"

"..."

"Anh không tin à? Cảnh sát Nhật có thể tự tạo ra bằng chứng, biết không? Từng có công tố viên tạo bằng chứng giả ở nhà đấy, cảnh sát lại càng dễ làm hơn. Các chuyên gia pháp y nói, nếu cảnh sát đã giả mạo bằng chứng thì người bị oan sẽ không thể minh oan. Hiện cảnh sát tỉnh Gunma đang ‘thiếu nguồn thủ phạm’ trong vụ án hiếp giết bé gái hàng loạt đấy. Vài bữa nữa tôi sẽ gửi mớ video lolicon tịch thu được đến cho anh. Nhiều lắm, cứ thoải mái thưởng thức nhé."

"Đe dọa à? Tôi sẽ tiết lộ cho báo chí!"

Thanh niên dũng cảm đáp trả.

"Báo chí sẽ không viết được gì nếu không có thông cáo của cảnh sát. Người thông minh như anh hiểu mà. Thực ra anh đã định hợp tác rồi chứ gì?"

"Ông muốn tôi làm gì?"

"Sắp xếp công việc mới cho anh. Sắp tới tôi sẽ thành lập tổ chức an ninh mạng mới. Gia nhập vào đó đi."

"Thôi, đừng đùa tệ như vậy chứ."

Thanh niên lắc đầu, hoàn toàn không tin.

"Không đùa đâu. Anh sẽ trở thành thành viên đáng tự hào của tổ chức an ninh mạng chính phủ. Coi đó là niềm vinh dự đi."

Yoshizawa nghiêng người về phía trước. Bị che khuất tầm nhìn bởi cơ thể to lớn, thanh niên cảm thấy sợ hãi vô cớ, định đứng dậy. Nhưng Yoshizawa nhanh chóng với tay đè lên vai cậu.

"Chuẩn bị đồ đi Tokyo nào. Anh sẽ không từ chối đâu nhỉ? Anh mà từ chối là sẽ không bao giờ được bước ra khỏi tù đó nha."

Thanh niên gật đầu, mặt xanh lét.

––––––––––––––––––

Mục tiêu thứ hai của Rusk là "Fuji IT Net", nhà cung cấp dịch vụ internet lâu đời. Họ hoạt động từ thời kỳ tiền internet[note55587]. Giám đốc và các vị trí then chốt do công ty mẹ bổ nhiệm, nổi tiếng với cách quản lý kém cỏi, lộn xộn. Nhưng nhờ thời kỳ kinh doanh internet là con gà đẻ trứng vàng nên vẫn duy trì được một lượng khách hàng.

Gần đây, họ cũng mở rộng sang dịch vụ trung tâm dữ liệu (data center) và điện toán đám mây (cloud service), nhưng chất lượng cũng kém. Ba tháng trước, do sai sót của nhân viên mà dịch vụ ngừng hoạt động nửa ngày. Điều đó khiến các máy ATM của 3 ngân hàng sử dụng dịch vụ cùng dừng hoạt động, gây ra sự cố chưa từng có. Tuy nhiên, Fuji IT Net không công bố sự cố, im lặng chờ đến khi dư luận lắng xuống. Năm nay, họ cũng gặp sự cố lộ thông tin cá nhân, nhưng phủ nhận đó là lỗi của họ, cho rằng hacker đã lấy được tài khoản và mật khẩu từ công ty khác để xâm nhập. Một công ty tồi không thể tốt hơn để làm mục tiêu.

Đêm trước ngày tấn công, hai người họp tại phòng Abe. Abe ra lệnh táo bạo, rằng Hajime sẽ tweet thông báo tấn công trước 7 tiếng.

"Làm vậy sẽ bị cảnh giác đấy? Trước đó chỉ thông báo trước một chút nên họ không kịp chuẩn bị, nhưng nửa ngày thì quá dài rồi."

Khi Hajime nói, Abe mỉm cười tự tin.

"Đừng lo, thông báo trước chỉ nửa ngày thì họ không thể đối phó đâu. Công ty quy mô lớn, nội bộ rối ren, nên sẽ xử lý rất chậm chạp. Tôi đoán họ chỉ kịp liên lạc các đối tác. Lần này chúng ta chỉ nhắm vào dịch vụ email, chứ không phải toàn bộ. Nhưng không sử dụng được email cũng đủ gây ảnh hưởng nghiêm trọng rồi."

"Liệu họ có trả tiền bồi thường không? Hình như họ không có tinh thần trách nhiệm cho lắm."

"Yên tâm đi, rồi sẽ ổn thôi. Sau khi thành công ở đợt tấn công đầu tiên, chúng ta sẽ đe dọa tấn công lớn hơn nếu không làm theo yêu cầu. Họ có nhiều khách hàng là tổ chức tài chính và cơ quan nhà nước, nên sẽ muốn tránh leo thang xung đột."

"Theo tin tức thì công ty mẹ có đội ngũ an ninh mạng, giới thiệu đã phát triển tường lửa phản kích. Là gì nhỉ?"

"Là đơn hàng mà Bộ Quốc phòng đặt công ty mẹ của Fuji IT Net làm. Tường lửa phản kích tự động phản công khi bị tấn công, xuất hiện trong truyện tranh Ghost in the Shell[note55586]. Đáng tiếc là hàng của họ không thực tế, không sử dụng được. Đơn vị phụ trách phát triển đã bỏ cuộc, nên hệ thống chắc chắn không hoạt động. Họ không có công nghệ, cũng không có năng lực đánh giá công nghệ, nên anh cứ yên tâm đi."

"Thật à?"

"Thật đấy. Họ tệ lắm."

Trông Abe có vẻ phấn khích lạ thường.

"Cô có hiềm khích gì với Fuji IT Net hay công ty mẹ à?"

"Không hề. Chỉ là... tôi sử dụng Fuji IT Net từ khi thành lập. Lúc tổ chức sự kiện kỷ niệm 20 năm, họ có chương trình bốc thăm quà tặng dành riêng cho khách hàng thâm niên. Những người sử dụng từ đầu rất ít, nên tôi đã nghĩ ai cũng được quà, nhưng rốt cuộc thì tôi bị cho ra rìa. Chỉ từ điều này cũng thấy rõ họ coi thường khách hàng. Cậu có nghĩ vậy không?"

Khi Abe nói hăng hái với gương mặt đỏ bừng, Hajime bất giác phì cười.

"Kh-không phải tôi cay cú vì mình không nhận được quà đâu nhé. Cậu cười cái gì chứ hả?"

“Đâu có gì, tôi hiểu mà.”

"Thế thì tốt... Tôi đã chuẩn bị công cụ để gia tăng ý thức tham gia. Hy vọng những người theo dõi trên Twitter sẽ dùng."

Dù có vẻ còn muốn nói gì đó, nhưng Abe bắt đầu giải thích công cụ. Đó là công cụ tấn công mục tiêu của Rusk. Những người cảm thông với Rusk có thể cài đặt, tự động tấn công cùng mục tiêu với Rusk. Có tính năng ẩn danh để khó bị truy vết. Chỉ cần nhấn nút tấn công là sẽ tấn công liên tục cho đến khi người dùng nhấn dừng hoặc Rusk ra lệnh dừng. Abe định tweet kêu gọi mọi người dùng công cụ này tham gia tấn công cùng Rusk.

"Cô dự đoán có khoảng bao nhiêu người tham gia tấn công?"

"Theo tôi thì dưới 1000 người."

"Ơ, ít thế cơ à!?"

"Có lẽ nên thổi phồng con số lên gấp 10 lần để tăng hiệu ứng tâm lý."

"Ít đến mức đó liệu có ổn không?"

"Không sao đâu. Mục đích chỉ là nâng cao ý thức tham gia thôi. Khi cố ý cài đặt công cụ này để tấn công, ý thức và động lực sẽ tăng lên. Họ sẽ có cảm giác như thực sự tham chiến. Chúng ta không nhất thiết cần hỗ trợ tấn công. Chỉ với số người hiện tại cũng đủ khả năng tấn công rồi."

"À, ra thế. Cô thông minh thật đấy."

"Không phải do tôi nghĩ ra đâu. Tôi học từ cách làm trước của nhóm hacktivist nổi tiếng Anonymous đấy. Phần lớn các cuộc tấn công thành công ban đầu của họ nhờ botnet. Nhưng họ công bố là nhờ sự tham gia của rất nhiều người."

"Botnet là gì vậy?"

Hajime nghiêng đầu, Abe giải thích. Botnet là mạng lưới máy vi tính và điện thoại di động bị chiếm quyền điều khiển từ xa thông qua phần mềm độc hại mà chủ thiết bị không hề hay biết. Botnet lớn có thể kiểm soát hàng triệu thiết bị, thực hiện đồng loạt các lệnh gửi đến. Chúng có thể tấn công máy chủ được chỉ định hoặc đánh cắp thông tin, là vũ khí tấn công mạnh mẽ trên không gian mạng. Botnet Zeus (Zbot) được cho là đã lây nhiễm 13 triệu thiết bị trên toàn cầu, gây thiệt hại hơn 50 tỷ yên.

"Ra vậy. So với một nhóm nhỏ, việc nhiều người vô danh tham gia sẽ gây ấn tượng hơn. Cũng tốt cho truyền thông nữa. Hay là ta mời người nổi tiếng hay thần tượng sử dụng rồi công khai tweet? À, nhưng lỡ bại lộ thì sẽ bị bắt mất."

Ở bên Abe, ý tưởng liên tục nảy ra trong đầu Hajime như vỡ đê. Giống lúc anh truy tìm chân tướng của Abe vậy.

Tiếp theo, họ đưa ra lý do tấn công. Abe liệt kê rất nhiều điểm yếu của Fuji IT Net, nhưng Hajime quyết định tập trung vào vụ rò rỉ thông tin cá nhân. Nội điều đó cũng đủ lý do, dễ hiểu. Trên Twitter sẽ chỉ ra vấn đề này, còn các vấn đề khác sẽ đề cập trong blog Rusk.

Vụ rò rỉ thông tin cá nhân của Fuji IT Net làm 560.000 hồ sơ cá nhân bị lộ. Trong đó có số điện thoại, số thẻ tín dụng... và đã bị lợi dụng. Ban đầu, Fuji IT Net tuyên bố đó là cuộc tấn công sử dụng mật khẩu đánh cắp từ các công ty khác. Nhiều người dùng cùng mật khẩu cho nhiều tài khoản nên tỉ lệ thành công khi sử dụng mật khẩu đánh cắp là khá cao, được gọi là tấn công tài khoản theo danh sách, khá thịnh hành dạo gần đây.

Nhưng sau đó, vụ rò rỉ thông tin cá nhân của Fuji IT Net được xác định là do nội bộ thực hiện. Thủ phạm đã bị bắt và bị khởi tố. Khi đó, Fuji IT Net tuyên bố không thể bình luận gì vì vụ việc đang trong giai đoạn tố tụng. Việc xin lỗi và bồi thường cho nạn nhân sẽ chờ đến khi vụ kiện kết thúc và mọi sự thật được làm rõ. Mặc cho chịu nhiều chỉ trích, họ vẫn không thay đổi lập trường. Rusk quyết định yêu cầu Fuji IT Net phải xin lỗi và bồi thường cho vụ việc này.

Thời gian tấn công được ấn định là 21 giờ. Trước đó 7 tiếng, Hajime đăng thông báo:

—Chúng tôi là Rusk, chuyện tố cáo các công ty xấu xa ở Nhật Bản, cứu giúp người tiêu dùng bị chà đạp. Mục tiêu lần này là Fuji IT Net. Họ để lộ 560 nghìn hồ sơ cá nhân, nhưng vẫn chưa xin lỗi hay bồi thường thiệt hại cho khách hàng. #Rusk

—21 giờ tối nay, Fuji IT Net sẽ phải chịu sự trừng phạt. #Rusk

—————————

Ngay sau khi đăng thông báo, mạng xã hội sôi sục. Các trang tin tức nhanh chóng đưa tin, một số kênh truyền hình cũng loan tin chưa xác nhận. Hajime ngạc nhiên trước phản ứng mạnh mẽ của mọi người.

Khi thời điểm tấn công đến gần, timeline Twitter trở nên náo nhiệt hơn. Nhiều người háo hức ngồi trước máy tính, một số tụ tập ngoài đường cầm điện thoại. Ở Shibuya, vài đài truyền hình đã cử phóng viên phỏng vấn người đi đường, một số trang tin đưa tin trực tiếp. Mọi người muốn chứng kiến "hiệp sĩ công lý" đánh bại kẻ thù.

Lần này Hajime cũng ở trong phòng Abe. Trước mặt Abe là 3 màn hình. Cô nhìn luân phiên giữa các màn hình, gõ thoăn thoắt lên bàn phím.

Hajime lặng lẽ nhìn dòng tweet trước mặt, chờ đợi.

—————————

Đến giờ tấn công.

—Đúng 21 giờ. Từ giờ, các chức năng email của Fuji IT Net sẽ ngừng hoạt động. Mong họ thừa nhận lỗi lầm, xin lỗi và bồi thường cho các hội viên. Mức bồi thường là 10.000 yên/người, tương đương giá trị thông tin cá nhân chứa dữ liệu nhạy cảm trên thị trường đen. #Rusk

Khi Hajime tweet, lượt retweet tăng vọt. Chỉ trong chớp mắt đã hàng ngàn retweet, hashtag #Rusk leo lên đứng đầu top trending. Rất nhiều reply về tình hình Fuji IT Net đổ về tài khoản chính thức của Hajime. Có vẻ như hệ thống email của họ vẫn còn hoạt động.

—Email server của Fuji IT Net phản hồi chậm. Nhưng có lẽ vẫn sử dụng được... #Rusk

Dù chỉ là vấn đề thời gian, nhưng anh nghĩ mình cần khích lệ tinh thần người tham gia.

—Cuộc tấn công vẫn tiếp diễn. Ai muốn tham gia, hãy sử dụng công cụ này. #Rusk

Hajime tweet đường dẫn tới công cụ tấn công. Nhiều người hám lợi đã tải về và tham gia tấn công.

—Việc tấn công Fuji IT Net hiện tại là bất hợp pháp. Ai tải công cụ và tham gia có thể bị bắt và truy tố. Hãy cẩn thận. #Rusk

Vài chuyên gia an ninh mạng cũng tweet cảnh báo tương tự, được retweet nhiều.

Đến 21 giờ 10 phút, các chức năng liên quan email của Fuji IT Net gần như ngừng hoạt động.

—Các chức năng email Fuji IT Net đã dừng, sẽ duy trì 12 tiếng. Nếu Fuji IT Net không đáp ứng yêu cầu, chúng tôi sẽ tiếp tục tấn công. #Rusk

Lại một đợt retweet chóng mặt, đan xen các tweet ăn mừng chiến thắng.

Chứng kiến cảnh tượng đó, Hajime thở phào nhẹ nhõm. Coi như xong giai đoạn một. Tuy nhiên, anh sẽ phải bám máy vi tính thêm vài ngày nữa.

"Vui ghê. Tôi muốn high-five để ăn mừng."

Abe đã đứng cạnh Hajime tự lúc nào anh không hay.

"Hơ..."

Hajime không phiền high-five, nhưng đây là lần đầu tiên anh thấy ai đề xuất trước việc đó. Dù cảm thấy kỳ lạ, nhưng anh vẫn đứng dậy. Abe nói “Yeah” với giọng khàn khàn, vụng về giơ tay phải lên, giữ im trên không, đợi tay Hajime. Hajime cũng “Yeah”, giơ tay phải lên, chạm tay Abe. Khoảnh khắc chạm tay nhau, tim anh đập thình thịch.

"Ơm... tôi đi pha cà phê nhé."

Abe nói rồi hạ tay xuống. Lúc đó Hajime mới nhận ra mình đang nắm tay phải của cô ấy và tự trách bản thân rằng đây không phải lúc để làm chuyện đó.

Ngồi phịch xuống ghế, anh nghe giai điệu quen thuộc. Giọng hát giống giọng nữ tổng đài, thể hiện bài hát của The Beatles.

–––––––––––––––––––––––

22 giờ, tin tức truyền hình đưa tin về vụ việc của Fuji IT Net.

"Vụ việc vừa xảy ra lúc 21 giờ hôm nay. Nhóm hacker Rusk đã tấn công vào máy chủ của công ty công nghệ thông tin Fuji IT Net có trụ sở tại Tokyo, khiến hệ thống bị tê liệt. Rusk là nhóm hiệp sĩ công lý tự xưng, mới xuất hiện cách đây không lâu nhỉ?"

Người dẫn chương trình hỏi chuyên gia an ninh mạng.

"Đúng vậy. Lần trước họ xuất hiện thật bất ngờ, nhưng lần này họ đã thông báo trước nửa ngày."

"Nếu đã báo trước thì phải có cách đối phó chứ nhỉ? Ví dụ như nhờ cảnh sát giúp đỡ chẳng hạn?"

"Có thể nạn nhân đã chuẩn bị đối phó rồi nhưng vẫn thất bại. Chắc là không đủ thời gian để triển khai biện pháp bảo vệ thích hợp."

"Hay là thủ phạm cố tình thông báo trước nửa ngày để thu hút sự chú ý nhỉ? Nếu báo trước quá sớm thì nạn nhân sẽ kịp chuẩn bị đối phó, khiến cuộc tấn công thất bại, nên họ chọn thời điểm không đủ để chuẩn bị chu đáo."

–––––––––––––––––––––––

Vài ngày sau khi Rusk thành công trong vụ tấn công Fuji IT Net, sau giờ học, Takuto đi bộ đến nhà ga. Ở quán thức ăn nhanh trước nhà ga đích có một nhóm ủng hộ Rusk họp mặt. Vì là lần đầu tiên tham gia nên cậu cực kỳ hồi hộp.

Khi xuống tàu, Takuto vào nhà vệ sinh, thay chiếc áo phông in biểu tượng Rusk và đeo mặt nạ trắng như mặt nạ kịch. Tuy thật xấu hổ, nhưng để giấu danh tính thì cậu chẳng còn cách nào khác.

Ra khỏi nhà vệ sinh, tim đập thình thịch, Takuto tiến về phía quán ăn. Người đi đường nhìn cậu với vẻ kinh ngạc. Có em nhỏ còn chỉ trỏ cười to.

Khi cậu vừa bước vào quán, nhân viên giật mình, nuốt lời chào, nói "Đ-đằng này ạ", rồi tự động bước đi. Nhìn theo hướng nhân viên, Takuto thấy một nhóm mặc áo in biểu tượng Rusk và đeo mặt nạ. Mười hai người cùng quay mặt về phía Takuto. Khi cậu tiến lại gần, một người nói "Không cần giới thiệu, ngồi đây đi" rồi chỉ tay vào chỗ bên cạnh. Takuto lặng thinh ngồi xuống.

Sau 10 phút im lặng, số thành viên cứ tăng dần. Đến 7 giờ, người có vẻ như là lãnh đạo lên tiếng.

"Mục đích cuộc họp hôm nay là chia sẻ kiến thức về công cụ tấn công. Các bạn biết đó, 21 giờ tối nay Rusk sẽ bắt đầu tấn công. Nếu có công cụ, chúng ta có thể dễ dàng tham gia. Việc tham gia hay không là quyền tự do cá nhân, không cần phải tuyên bố ở đây. Tôi muốn nói hai điều cần lưu ý. Một là công cụ này có an toàn không. Vì loại công cụ này có thể chứa bẫy. Trong quá khứ, FBI từng phát tán công cụ có gắn chức năng bí mật để thu thập thông tin người dùng. Sau khi kiểm tra kỹ lưỡng, tôi thấy công cụ này an toàn, có thể sử dụng. Tuy nhiên... Điều thứ hai là, sức tấn công của công cụ này khá hạn chế."

"Ý anh là sao? Dù an toàn đến đâu, nếu không có tác dụng thì cũng vô nghĩa mà?"

"Không hẳn vậy. Tuy sức tấn công khá hạn chế, nhưng việc có nhiều người tham gia là quan trọng. Đây là một hành động thị uy. Các bạn có thể xem như một cuộc tuần hành hay biểu tình. Vì vậy, càng nhiều người tham gia thì hiệu quả càng lớn."

Ra vậy – Takuto gật gù, cảm thấy ấn tượng. – Từ lúc đọc tin về công cụ, mình vẫn cứ phân vân không biết có nên dùng hay không. Nếu lời vừa rồi là thật thì có vẻ an toàn để sử dụng. Chừng nào về nhà mình sẽ cài đặt ngay.

Sau đó, câu lạc bộ thảo luận cách sử dụng công cụ và lưu ý. Takuto lắng nghe rất chăm chú, ghi chép tỉ mỉ. Mặc dù không biết tên và không trò chuyện phiếm, nhưng cậu thấy rất thoải mái, cảm giác được làm điều gì đó có ý nghĩa.

Vừa về tới nhà, Takuto lập tức cài đặt công cụ tấn công và tham gia vào đợt tấn công lúc 21 giờ. Mặc dù được bảo là an toàn, cậu vẫn lo sợ bị phát hiện và bắt giữ, đồng thời cũng cảm thấy phấn khích khi được tác chiến cùng Rusk. Thời gian trôi qua nhanh chóng.

Đăng trạng thái đánh dấu thành công trên Twitter, Takuto cùng các đồng đội ăn mừng chiến thắng. Đối với Takuto, người chưa từng tham gia câu lạc bộ nào, đây là lần đầu cậu cảm nhận được niềm vui chia sẻ cùng bạn bè.

Ngày hôm sau, Takuto tham gia vào cuộc trò chuyện về Rusk trong lớp, giải thích cách sử dụng công cụ tấn công cho các bạn cùng lớp nắm ít thông tin.

"Chắc mày đã dùng công cụ đó chứ gì? Tao báo cảnh sát cho coi."

Ung dung trước lời đùa của bạn cùng lớp, Takuto kể lại những gì được nghe ở quán thức ăn nhanh về tính bất khả truy tìm và uy lực hạn chế của công cụ.

"Trời, mày giỏi thật đấy. Không ngờ mày có kỹ năng như vậy."

Vài bạn cùng lớp thốt lên kinh ngạc sau khi Takuto nói xong. Cậu bất giác đỏ mặt vì mắc cỡ.

"Ai cũng có thể làm được mà. Cách dùng cũng đã đăng tải trên mạng rồi."

Takuto bỗng lí nhí, trở lại vẻ nhút nhát thường ngày.

Tuy nhiên, sau hôm đó, Takuto đã thay đổi. Cậu có được sự tự tin như đã làm được điều gì đó, trở nên can đảm hơn.

––––––––––––––––––––

Sau khi đánh bại được Fuji IT Net, các cuộc tấn công của Rusk vẫn tiếp diễn gây nên nhiều xôn xao. Khi cuộc tấn công thứ 4 thành công, biểu tượng của Rusk đã xuất hiện trên trang bìa tạp chí TIME. Không một ngày nào trôi qua mà tin tức không đề cập đến Rusk.

Chiều ngày hôm sau khi tấn công thành công công ty thứ 5, Hajime cùng Abe đi dạo dọc theo sông Tama. Abe mặc áo sơ mi đen, cardigan xám, đội mũ nồi đỏ bất ngờ đến phòng Hajime.

"Cậu nhìn xem, thời tiết đang rất đẹp. Tôi đề xuất đi dạo dọc sông Tama."

Dù đã quen với những hành động bất ngờ của Abe, Hajime vẫn khá sốc khi nghe đề xuất đi dạo. Khó có thể tưởng tượng Abe, người thường tự nhốt mình trong phòng, lại đi dạo. Nhưng hiếm hoi nên càng đáng quý. Hajime lập tức đồng ý và đi thay đồ.

Từ chung cư của Hajime và Abe đến sông Tama mất khoảng 10 phút đi bộ. Trên đường đi, hai người ghé cửa hàng tiện lợi mua nước uống rồi cho vào ba lô của Hajime.

Mặc dù là ngày trong tuần, ven sông vẫn đông đúc người đi dạo cùng con cái hoặc thú nuôi. Hajime và Abe đi bộ song song trên con đê. Abe cúi gằm mặt, kéo sụp mũ xuống che khuất nửa khuôn mặt, có vẻ như đang e ngại điều gì đó. Đi dưới ánh nắng ấm áp đầu mùa đông, Abe bắt đầu nói lung tung về nhạc và sách mình thích. Hajime lặng lẽ lắng nghe. Hai người không nhắc gì về Rusk. Phong cảnh thành phố nhìn từ trên con đê thật yên bình.

"Cuộc sống không được chiêm ngưỡng cảnh vật xa xăm sẽ tiêu diệt con người ta."

Abe bất chợt lên tiếng. Không hiểu ý cô ấy, Hajime đứng lại. Abe ngồi xuống giữa dốc thoai thoải từ con đê xuống bờ sông. Hajime ngồi cạnh. Trước mặt là dòng sông Tama.

"Tôi cảm thấy nếu không còn thời gian để chiêm ngưỡng cảnh vật, chúng ta sẽ mắc những sai lầm nghiêm trọng."

Abe với tay lấy ba lô của Hajime. Hajime lấy ra chai trà đã mua ở cửa hàng tiện lợi, đưa cho Abe.

"Cảm ơn. Cho tôi xin thêm Rusk đi."

Hai người vừa ăn bánh Rusk vừa uống trà.

"Tôi cố gắng ra ngoài, hít thở không khí trong lành và chiêm ngưỡng cảnh vật mỗi ngày. Nhờ thế mà tôi cảm thấy mình vẫn ổn."

Thậm chí một hacker tài giỏi và kinh nghiệm như Abe cũng sợ mất đi sự bình tĩnh. Hai người im lặng chiêm ngưỡng cảnh vật và cảm nhận làn gió nhẹ.

"Chúng ta về thôi."

Sau khoảng 30 phút, Abe đứng dậy. Hajime cũng đứng lên.

Đi bộ trên con đê dưới ánh chiều tà, Abe nép sát vào Hajime, đến mức hai người chạm vào nhau. Rồi cô nắm tay Hajime bằng động tác nhanh như chớp như trẻ con nghịch ngợm. Hajime ngạc nhiên nhìn Abe, thấy khuôn mặt cô đỏ bừng, cúi gằm xuống.

"Trời tối rồi, có thể bị lạc đường đấy. Nhất là tôi."

Abe lấp liếm giải thích, khiến Hajime phì cười. Thấy Abe định rút tay lại, Hajime nắm chặt tay cô.

"Nếu lạc đường thì phiền lắm. Tôi sẽ không buông tay đâu."

Hajime nói, Abe cũng siết chặt tay lại.

"...Cảm ơn cậu. Người lớn mà bị lạc đường thì mất mặt lắm."

Hajime muốn ôm chầm lấy Abe, nhưng kìm nén lại. Anh định ngày nào đó sẽ truyền đạt cảm xúc thật nghiêm túc. Hai người cứ thế cầm tay nhau về tới chung cư.

------------------------------

Trong phòng họp của một tòa nhà gần Văn phòng Nội các Nhật Bản ở Kasumigaseki, một nhóm đàn ông mặc vest đang im lặng chờ đợi điều gì đó. Họ toàn những người có thân hình cường tráng, ánh mắt sắc bén. Dù họ mặc vest nhưng vẫn thể che giấu được không khí hung hãn. Căn phòng đơn điệu, bàn ghế sắp xếp thiếu trật tự. Ánh nắng đầu đông lọt qua cửa sổ. Tuy trời đang lạnh, nhưng không khí trong phòng nóng bức vì hơi nóng của nhóm đàn ông mồ hôi nhễ nhại trên trán.

Cánh cửa bật mở, một người đàn ông vạm vỡ như cầu thủ bóng bầu dục Mỹ bước vào. Mọi người căng thẳng, đổ dồn ánh mắt về phía ông ta.

"Mọi người tập trung một chút... à mà đã tập trung rồi nhỉ."

Ông ta cười đùa, đến đứng trước bảng trắng đầu phòng. Một thanh niên vóc người bình thường bước theo sau. Giữa đám đàn ông to khỏe, cậu ta trông khá lạc lõng.

"Chào các anh. Chắc không cần giới thiệu thì các anh cũng biết, tôi là Yoshizawa. Các anh đã được bổ nhiệm vào đội đặc nhiệm Rusk mới thành lập. Cấp trên là các quan chức cấp phó của các bộ. Chúng ta sẽ vừa bắt Rusk, vừa làm hài lòng cấp trên. Đội có hai nhóm là công nghệ và cảnh sát. Đây là nhóm cảnh sát. Các anh đều là cảnh sát mà phải không? Ở đây, các anh sẽ dùng kinh nghiệm điều tra tất cả những ai từng dính líu tới tội phạm mạng, khoảng một nghìn người."

Yoshizawa nói và nhìn mặt mọi người.

"Một nghìn người á?"

Một người hỏi lại.

"Các anh hãy dò xét tất cả mọi người. Nhóm này sẽ đi khắp nơi ở Nhật để kiếm tiền, nên nếu thấy ai đó đáng ngờ, hãy báo cáo ngay và kiểm tra lịch sử liên lạc của họ."

"Kiểm tra lịch sử liên lạc có nghĩa là cần lệnh tòa à?"

"Chúng tôi không có thời gian làm những thủ tục rườm rà đó. Tôi sẽ cung cấp malware đánh cắp thông tin cho các anh, hãy cài đặt khéo léo vào máy của đối tượng. Ngoài ra, thông qua FBI, chúng tôi có thể xem được eemail của Google và các dịch vụ khác."

Khi Yoshizawa nói một cách tỉnh bơ, căn phòng xôn xao.

"Tôi là Yashiro của Cảnh sát tỉnh Hokkaido. Malware là gì vậy?"

Một người khác giơ tay hỏi. Yoshizawa nhìn anh ta với vẻ ngạc nhiên:

"Câu hỏi hay ghê. Lạ nhỉ, tôi đã yêu cầu cử người am hiểu công nghệ kia mà. Tiếc là tôi bận, xin hãy hỏi người am hiểu sau nhé. Nói ngắn gọn, đó là phần mềm xâm nhập và gây hại cho máy vi tính. Dĩ nhiên là bất hợp pháp."

Mọi người lại bắt đầu xôn xao.

"Thật quá đáng!"

Ai đó lẩm bẩm.

"Nào nào, đối phương đã phạm luật, còn chúng ta phải tuân thủ thì chẳng phải quá bất công sao?"

Yoshizawa cười đểu. Tiếng xôn xao càng to hơn.

"Ồn ào quá đấy. Các anh cũng bắt người không căn cứ, giam giữ, tra tấn trái phép để lấy lời khai mà. Tôi không muốn nghe lời phê bình từ những kẻ như vậy đâu."

Yoshizawa cười cợt nói, mọi người im bặt. Tất cả nhìn ông ta bằng ánh mắt đằng đằng sát khí.

"Anh..."

Một người tức giận, mặt đỏ gay lao tới Yoshizawa, nhưng bị người khác giữ lại.

"Thôi đi, đối phương là Yoshizawa đấy, không như mấy tay công chức bình thường đâu."

Người kia giật mình, thay đổi sắc mặt.

"Đúng đấy, cứ im lặng nghe tôi nói đi. Bằng không tôi sẽ khó xử lắm đấy. Ở đây chắc không có ai muốn làm tôi khó xử đâu nhỉ."

Nhóm đàn ông miễn cưỡng gật đầu.

"Chắc các anh cũng bị điều động đột ngột đúng không? Chỉ những ai kém năng lực hoặc có ít quan hệ mới bị điều đi. Nhưng đừng làm tôi thất vọng nhé."

Phòng họp chìm trong sự im lặng đầy giận dữ. Người thanh niên đứng cạnh Yoshizawa tái mặt trước bầu không khí căng thẳng.

"Để coi, có khoảng 50 người phải không? Mau chia nhóm, chỉ định trưởng nhóm rồi phân công khu vực đi. Nếu cần phối hợp với cảnh sát địa phương thì báo tôi, tôi sẽ lo. Nếu đã hiểu thì trả lời nào!”

Yoshizawa ra lệnh một cách hống hách, không màng tới phản ứng của mọi người.

"Đã hiểu!"

Tất cả đồng thanh. Yoshizawa gật đầu hài lòng.

"Còn nữa, tôi cũng muốn điều tra thị trường botnet."

Yoshizawa lẩm bẩm một mình. Mọi người nhìn ông ta với vẻ mặt ngơ ngác, có vẻ không hiểu ý nghĩa của từ đó.

"À, tôi biết các anh không làm được đâu."

Yoshizawa cười khẩy, rồi nhìn người thanh niên đứng phía sau mình.

"Tôi á...? UG thực sự rất nguy hiểm đấy."

Người thanh niên gãi đầu.

"Hy sinh lợi ích cá nhân vì đất nước là nghĩa vụ của công dân. Cơ mà UG là gì vậy?"

Yoshizawa hỏi với vẻ mặt ngây thơ.

"Viết tắt của Underground (ngầm) ấy mà. Tôi không hy sinh cá nhân vì đất nước đâu, nhưng vẫn sẽ điều tra. Yoshizawa-san nghĩ Rusk đang thuê botnet phải không?"

Underground Internet là nơi các tổ chức tình báo và tội phạm lộng hành. Botnet cũng chỉ là một mặt hàng ở đó. Có thể thuê hoặc mua botnet khổng lồ với giá nhất định. Nếu sử dụng botnet thì có thể dễ dàng thực hiện các cuộc tấn công kiểu của Rusk.

"Đó là một khả năng, nên ta cần xác minh."

"Hiểu rồi, tôi sẽ làm. Nhân tiện, tôi phải theo ông như thế này cho đến bao giờ? Từ khi bị ông kéo từ Sapporo về đây, tôi vẫn luôn phải theo sau ông. Như thế sao mà tôi bình tĩnh làm việc được."

"Chỉ trong khoảng thời gian cho đến khi anh quen thôi, đừng để tâm quá."

Yoshizawa và người thanh niên vừa rời khỏi phòng vừa trò chuyện. Những người còn lại im lặng một lúc rồi bắt đầu chỉ định nhóm trưởng và phân công nhiệm vụ.

"Ông thật sự nghiêm túc à?"

Khi đã ra khỏi phòng, người thanh niên hỏi Yoshizawa.

"Dĩ nhiên rồi. Như anh biết đó, cảnh sát chưa bao giờ giải quyết được vụ tấn công mạng quan trọng nào. Họ chỉ biết đứng nhìn khi các trang web lớn liên tục bị tấn công, tài khoản ngân hàng bị đánh cắp. Bọn vô dụng, chỉ bắt được mấy tên ngốc và trẻ con. Mất mặt quá đi."

"Ông có lý do căm ghét Rusk à?"

"Vì chúng nổi bật quá. Lại thu hút sự đồng cảm của công chúng, dễ kích động bắt chước. Nếu để yên, số hacktivist sẽ ngày càng tăng."

"Tăng ư?"

"Thì đã có vài vụ bắt chước rồi đấy thôi. Có trên tin tức gần đây mà."

“Nhớ lại thì đúng thật...”

Người thanh niên khoanh tay, nhớ lại một số vụ việc gần đây.

-------------------------------

Nhiều nơi xuất hiện người công khai tự xưng là thành viên Rusk. Thành viên ở đây chỉ là người tham gia các cộng đồng ủng hộ Rusk trên mạng, sử dụng công cụ do họ cung cấp để tấn công mà thôi. Những ai khoe khoang trắng trợn trên mạng rằng mình là thành viên đều bị bắt hoặc đưa về phường. Dẫu vậy, vẫn không ít người tự hào tuyên bố mình là thành viên. Đặc biệt là học sinh cấp hai và cấp ba, tự xưng để thu hút sự chú ý của bạn bè.

Ở trường THPT Công lập Seihoku, nơi Aoyama Takuto theo học, cũng xuất hiện vài học sinh tự nhận là thành viên Rusk. Có bạn nhăn mặt vì cho rằng đó là tội phạm, nhưng phần lớn học sinh vẫn ngưỡng mộ và tò mò muốn nghe họ kể chuyện.

Takuto không bao giờ tự xưng là thành viên. Cậu chỉ là người ủng hộ, có tham gia tấn công, nhưng cảm thấy việc khoe khoang điều đó không giống phong cách Rusk. Quan sát cách cư xử của những người lớn trong các cuộc họp ở quán cafe, Takuto có cảm giác đây không phải trò chơi. Có thể sẽ thay đổi xã hội, hoặc bị bắt vào tù. Không phải điều có thể khoác lác khoe khoang với bạn học.

Do Takuto am hiểu về Rusk, nên cũng có lúc những học sinh tự xưng thành viên tiếp cận cậu. Nhưng cậu cố tránh tiếp xúc. Đối phương bỏ đi với lời nhận xét "Mày không hiểu gì cả". Điều đó khiến Takuto yên tâm, chỉ cần bản thân và bè bạn thật sự am hiểu là đủ, không cần khoe khoang với người khác.

Có lần, Takuto vì khuyên mấy đứa thành viên tự xưng không nên nói lung tung mà xảy ra xung đột với chúng. Đối phương phát cáu, nói Takuto có tư cách gì mà khuyên. Tức mình, Takuto mắng lại đám đó cũng chỉ là thành viên giả mạo. Do đối phương đông nên khi bị vây đánh, cậu không phản kháng nổi. Chúng mắng cậu "Đ*t m*, không phải thành viên mà đòi ra vẻ". Điều làm Takuto tức giận nhất là bản thân không kiềm chế được cơn thịnh nộ. Từ đó, cậu cố gắng tự chủ hơn.

Sau giờ học hôm khác, một nhóm thành viên Rusk tự xưng lại đến gặp Takuto, rủ cậu nói chuyện về Rusk, nhưng cậu từ chối. Dù bị chế giễu "Do không phải thành viên nên mày đéo biết gì để nói phải không?", nhưng cậu bỏ ngoài tai.

Takuto đã quen với những kẻ như thế, nhưng cảm thấy bất lực khi bạn bè sợ hãi trốn tránh vì sợ bị vạ lây. Giờ nghỉ trưa cậu bị bỏ một mình, tan học cũng phải về nhà một mình. Đang đi giữa sân trường đã vắng dần giữa tiếng hô vang vọng từ câu lạc bộ điền kinh thì...

"Công cụ đó không nhằm mục đích tấn công phải không?"

... bất ngờ có ai đó lên tiếng, khiến Takuto giật mình quay lại.

"Xin lỗi, mình làm cậu giật mình à?"

Nhìn về phía phát ra tiếng nói, cậu thấy cô bạn cùng lớp Suzuki Saori. Cô tuy xinh đẹp nhưng thường im lặng và lủi thủi một mình. Không phải là khó gần, nhưng có phần hướng nội, khiến cô hơi lạc lõng trong lớp.

"À không, tại tớ đang suy nghĩ lung tung thôi... Nhưng, công cụ cậu mới đề cập là cái mà Rusk tạo ra để tấn công á?"

"Mình đã thử tìm hiểu, nhưng dùng cái đó không thể làm máy chủ sập được. Vậy thì nó dùng để lôi kéo mọi người cùng tham gia, chứ không nhằm mục đích tấn công. Chứ nếu không phải thì thật vô nghĩa."

Saori nói một cách hờ hững. Takuto khó đoán được ý định thật sự của cô ấy. Tại sao cô ấy lại bất ngờ bắt chuyện?

"Cậu có hứng thú với Rusk à?"

"Không."

Saori khẽ đỏ má, cúi mặt xuống.

"Mình muốn cùng chiến đấu."

Vẫn cúi mặt, cô thì thầm. Nếu người khác nói như thế, Takuto đã bỏ đi ngay với suy nghĩ "Bị ảo tưởng sức mạnh à?". Nhưng vì đối phương là Saori, hơn nữa giọng điệu còn e thẹn, nên cậu đã không làm thế.

"Khác với trong tiểu thuyết hay hoạt hình, việc ấy có thể bị cảnh cáo, bắt giữ, và phơi bày thông tin cá nhân lên mạng đó."

Không hiếm tin tức học sinh tự xưng thành viên Rusk bị cảnh cáo, đình chỉ học, hay đưa đến tòa án gia đình. Một số bị tung tên tuổi và tên trường lên mạng. Các sự kiện trông có vẻ xa rời thực tế, nhưng hậu quả mà những kẻ bắt chước phải chịu lại quá thực.

"Mình khác họ."

"Họ là ai?"

"Những đứa tự nhận là thành viên Rusk."

"Cậu muốn làm gì?"

"...Thay đổi thế giới, biến nó thành nơi dễ sống hơn."

Quả thật khác với đám thành viên Rusk tự xưng. Bọn chúng hung hăng và nói những điều vô lý hơn nhiều.

Takuto và Saori cùng đi bộ, tán gẫu đủ thứ về Rusk.

Takuto ngạc nhiên trước kiến thức rộng rãi về công nghệ của Saori. Cha cô ấy làm việc trong lĩnh vực phát triển hệ thống, từ nhỏ Saori đã được cho máy vi tính và đào tạo theo hướng thiên tài.

Hai người bắt đầu cùng về sau giờ học và tham gia các buổi họp những người ủng hộ Rusk.

Saori có tính cách một lòng một dạ đến mức đáng lo. Cô ghét những điều phi lý. Việc ít giao tiếp cũng vì sợ xung đột nếu quá thân thiết. Cô nói mình không chịu nổi những điều vô lý của người khác.

Có lần, Saori nói với Takuto: "Nếu thân thiết, rồi sẽ ghét nhau thôi, nên đừng quá thân." Takuto đã bắt đầu có cảm tình với Saori, nên không biết phải trả lời thế nào, im lặng một lúc.

"Nếu tránh làm việc gì vì sợ có chuyện không hay xảy ra, đến lúc hối hận thì cũng đã muộn. Cho nên, tớ vẫn muốn thân thiết. Nếu có cãi nhau thì làm hòa là xong."

Nghe vậy, Saori im lặng nhìn chằm chằm Takuto một hồi rồi cười khúc khích.

"Mình chưa từng nghe ai nói thế. Mà cứ cãi nhau mãi chắc mệt lắm."

"Mệt thì hết cãi thôi."

"Aoyama-kun ngộ ghê."

Tự dưng Takuto cảm thấy ấm lòng.

--------------------------

■ Kẻ phản bội X - 2

Càng ngày càng xa rời thực tế... Thế là thế nào?

Tôi vừa hào hứng, vừa lo sợ.

Tin tức đưa tin về chúng tôi được thảo luận sôi nổi trên các diễn đàn và Twitter. Tôi nghĩ điều đó sẽ khiến mọi thứ cảm thấy thực tế hơn. Cảm giác là kẻ xấu xưng hùng xưng bá, kiếm tiền bất chính dưới danh nghĩa "hiệp sĩ công lý". Sự xấu hổ, tự hào, lo lắng, sợ hãi phải đi kèm với thực tế để củng cố chúng.

Nhưng rốt cuộc lại không như vậy.

Hoàn toàn không chút cảm giác thực nào. Mặc dù là người trong cuộc, nhưng tôi lại có cảm giác như đang xem phim. Tất nhiên là tôi có lo lắng, nhưng cảm giác hứng khởi lạ thường còn lớn hơn. Điều mà công việc tẻ nhạt trước đây không bao giờ có thể mang lại.

Tôi tự chế giễu cảm giác hão huyền ấy, nhưng vẫn không thể nguôi ngoai cảm xúc dâng trào. Giống hệt những hacker lừng lẫy như Anonymous hay LulzSec, được tôn sùng như anh hùng rồi say sưa tự đắc, cuối cùng bị bắt. Con đường đổ vỡ rất rõ ràng, nhưng tôi lại cảm thấy khoan khoái lạ thường.

"Kouno-san nghĩ sao về Rusk?"

Tôi giật mình khi bất ngờ bị hỏi. Nhìn lại, một nhóm nghiên cứu sinh đang bàn tán trước màn hình máy tính. Khi giáo sư vắng mặt, bọn họ ồn ào không chịu nổi.

Tôi đang ở phòng nghiên cứu Kawai thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Kyoto. Trên danh nghĩa là chuyên ngành xã hội học thuộc nhóm khoa học nhân văn, nhưng thực chất chúng tôi phát triển các hệ thống mô phỏng để phân tích các hiện tượng xã hội, nên gần như thuộc khối khoa học tự nhiên.

Hơn phân nửa công việc của tôi, trợ lý nghiên cứu, là phát triển hệ thống theo yêu cầu của giáo sư. Còn lại là trông nom đám sinh viên, nghiên cứu sinh túm tụm ở đây.

"Cũng chả biết nữa."

Tôi giả khờ trả lời. Tên hỏi han thất vọng ra mặt.

"Kouno-san giỏi tìm lỗ hổng trang web, chắc có bạn hacker chứ hở?"

"Ở Nhật không có hacker đâu."

"Thế các cuộc thi hay đại hội được tổ chức thường niên không phải hacker sao?"

"Không có kinh nghiệm thực chiến thì vô dụng, dù tấn công hay phòng thủ. "

"À, ra vậy..."

Tên nghiên cứu sinh nhìn tôi với vẻ mặt khó hiểu.

"Nếu mấy đứa quan tâm hacker và Rusk nhiều thế, hãy tìm hiểu về Kevin Mitnick hay Sabu của Anonymous. Hacker không có sự nghiệp như thế thì không dùng được đâu."

Tôi chỉ vào cuốn tự truyện của Mitnick và cuốn sách về Anonymous trên kệ sách.

"Ẹc, sách tiếng Anh..."

Tên nghiên cứu sinh cười trừ.

"Nếu không thành thạo tiếng Anh thì nên từ bỏ việc trở thành hacker đi."

Tôi cười và nghĩ thầm rằng phải sớm tống khứ đám ngốc này.

Ghi chú

[Lên trên]
攻殻機動隊
攻殻機動隊
[Lên trên]
Thời kỳ tiền internet là thời kỳ mà thông tin liên lạc chủ yếu dựa vào điện thoại cố định, thư tín, đài phát thanh, tivi. Máy tính cá nhân chưa phổ biến, chủ yếu sử dụng cho công việc văn phòng.
Thời kỳ tiền internet là thời kỳ mà thông tin liên lạc chủ yếu dựa vào điện thoại cố định, thư tín, đài phát thanh, tivi. Máy tính cá nhân chưa phổ biến, chủ yếu sử dụng cho công việc văn phòng.
Bình luận (3)
Báo cáo bình luận không phù hợp ở đây

3 Bình luận

Cuốn quá!! TFNC 😘
Xem thêm
Bộ này hay mà kén người đọc nhỉ, thể loại cx khá mới mẻ nữa
Xem thêm
Có những độc giả đọc vì có hình minh họa đẹp :))
Xem thêm